به گزارش خبرگزاری گزارش خبر، پنجره در معماری ایرانی، نقش مهمی در شکل دهی بنا دارد. در ساختار پنجره بناهای سنتی، ویژگی های فرهنگی مانند نحوه ارتباط بصری و حسی بین فضای داخلی و خارجی، کاملا رعایت شده است. در معماری سنتی ایرانی، با توجه به شرایط محیطی و اقلیمی هر سازه، برای هر فضا پنجره هایی با اشکال، اندازه، کارکرد و ساختار متنوع قرار داده می شود که هرکدام نام گذاری متفاوتی داشته اند.
در معماری قدیم ایران، پنجره ها از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده اند که با تلفیق نماهای زیبا و متنوع و استفاده از عناصری مانند طاق و گنبد در پنجره ها، باعث به وجود آمدن سازه هایی ماندگار و بدیع شده است. از قدیمی ترین نمونه‌هاى وجود در و پنجره در معمارى ایران، نقش قلعه‌هاى مادى در آثار دور شاروقین است. در همهٔ آن آثار دروازه‌هایى وجود دارد که داراى دولته از جنس چوب می باشد که و روى آن آهن‌کوبی شده است.
بر روى جام‌هاى دوره ساسانى نقش چند بنا مانند دروازه های مادی موجود است که برخی از آنها مانند معبد و بعضى دیگر مانند دژ هستند. با این تفاوت که لنگه‌هاى آن مستطیلی است و بالای آن بصورت هلالی با نقش خورشید پر شده است. نقش خورشید در قسمت هلالی بالای درب ها، در معماری ایرانی بسیار رایج می باشد. بطوری که هنوز هم به هلالى بالاى در و پنجره، خورشیدى مى‌گویند.
در صورتی که علاقه مند به اجرای سبک های سنتی و قدیمی پنجره در دکوراسیون خود هستید می توانید از محصولات سنتی شرکت آراز پنجره دیدن کنید. این شرکت از تولیدکنندگان برتر انواع پنجره های دوجداره از جمله پنجره سنتی و ارسی با بهترین متریال و پیشرفته ترین تجهیزات می باشد. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا با نقش پنجره در معماری ایرانی بطور کامل آشنا شوید.
تاریخچه پنجره در معماری ایرانی
با توجه به بناهای تاریخی ایران ، می‌توان پی برد که معماران ایرانی برای پنجره اهمیت زیادی قائل بودند. در معماری ایرانی از پنجره ها علاوه بر رفع نیاز، برای جنبه زیباسازی نمای ساختمان استفاده می شد. اگر به معماری بناهای تاریخی موجود در شهرهای کاشان و یزد دقت کرده باشید، انواع پنجره سنتی را در آنها مشاهده می کنید که با طرح های گوناگون مورد استفاده می گیرند. پنجره هایی با طرح های چوبی و اشکال هندسی که دارای رنگ های متنوع بوده و زیبایی این بناها را دوچندان کرده است.
برای مثال می‌توان به مسجد نصیر الملک شیراز اشاره کرد که در طراحی آن از این پنجره‌ها بکار گرفته شده است. در آثار باقی مانده از تخت جمشید استفاده از پنجره به چشم می خورد که نشان دهنده اهمیت پنجره در معماری ایرانی از 2500 سال پیش تا کنون می باشد.
دلایل اهمیت پنجره در معماری ایرانی
اگر دقت کرده باشید تمامی سازه‌های تاریخی به‌جای‌مانده در ایران، معمولا دارای پنجره‌های مشبک و رنگی می باشند. بیشتر این بناها مربوط به دوره پس از ورود اسلام به ایران هستند. به‌طورکلی پنجره در معماری ایرانی جایگاه خاصی دارد که از جهات مختلف می‌توان آن را مورد بررسی قرار داد.
استفاده از نور روز توسط پنجره
پیش‌ازاین که برق اختراع شود یا لامپ‌ها وجود داشته باشند، زندگی انسان شکل دیگری داشت و منابع روشنایی به آتش و شمع محدود بودند که برای تامین روشنایی خانه ها از شمع در قسمت های مختلف استفاده می شد. از مهمترین دلایل اهمیت پنجره در معماری ایرانی می توان به استفاده بهینه از نور روز برای انجام کارهای روزمره اشاره کرد. جنبه کاربردی پنجره ها دلیل خوبی برای اهمیت آنها است.
مفاهیم نمادین و دینی پنجره
بعد از ورود اسلام به ایران، معماری ایرانی تحول بزرگی پیدا کرد. همان طور که در ساختمان‌های قدیمی مشاهده می شود، پنجره ها بیشتر بصورت مشبک با قاب‌های چوبی و شیشه‌های رنگی اجرا می شدند. دلیل این نوع طراحی، جایگاه ویژه نور در دین اسلام است. نور در اسلام مظهر پاکی و نظافت است که این موضوع بر معماری خانه‌های ایرانی نیز تاثیرگذار بوده است.
در واقع پنجره ها بر این اساس طراحی شده‌اند که در طول روز نور خورشید را بطور کامل وارد خانه کنند تا محیط خانه از آلودگی‌ها پاک شود. علاوه بر این، پنجره در اسلام ، به‌عنوان نماد تعالی و نزدیکی به سمت خدا شناخته می‌شود.
البته پیش از ورود اسلام به ایران نیز پنجره در ساختمان‌ها جایگاه به خصوصی داشت. در آیین میترائیسم و دین زرتشت، برای طرحی بناهای مختلف، از پنجره با ماهیت‌های متفاوت استفاده می‌کردند. بطور مثال برای ساختمان‌های که پادشاه و اشراف در آن رفت و آمد داشتند از پنجره‌هایی که حالت نور و سایه‌ای در محیط ایجاد می کردند، استفاده می شد.
انواع پنجره در معماری ایرانی
انواع پنجره در معماری ایرانی را بر اساس کاربردهای مختلف هرکدام می توان از هم تشخیص داد. کاربردهای مختلف پنجره باعث شد تا انواع گوناگونی از آن ایجاد شوند که هر کدام قابلیت‌های مخصوص به خود را دارند.
1. پنجره‌های ارسی
یکی از انواع پنجره ها در معماری ایران، پنجره چوبی دو لنگه به نام اُرسی می باشد که در دوران زندیه و قاجاریه از لحاظ زیبایی و هنری بسیار حائز اهمیت بود.
پنجره اُرسی به غیر از چارچوب دارای سه بخش آستانه، که قسمت پایین پنجره می باشد و محل لنگه پنجره های بازشونده است، قسمت بالای پنجره که قسمت مخفی کننده لنگه است و قسمت فوقانی که به صورت دو جداره ساخته می شود تا هنگام بالا کشیدن لنگه پنجره، در میان جداره ها پنهان شده و منظره ناخوشایندی به پنجره ندهد.
پنجره های ارسی معمولاً بعنوان تشکیل دهنده یکی از اضلاع چهارگانه اتاق ها و سالن های نشیمن بود که ابعاد و ارتفاع آن معمولاً به گونه ای بود که از کف اتاق تا سقف سالن ادامه پیدا می کرد. سطح پنجره های اُرسی همانند پنجره سنتی معمولا از شبکه های چوبی نقوش هندسی منظم بصورت ظریف و زیبا با گره سازی یا قواره بندی و همچنین با استفاده از شیشه های رنگی یا ساده برای آراستگی و زیبایی بیشتر ساخته می شد.
2. پنجره جامخانه
در معماری ایرانی استفاده از گنبدهای بزرگ و کوچک بسیار مشاهده می شود. در مناطق گرمسیر، برای تهویه محیط داخل خانه گنبدهای کوچک در خانه ها تعبیه می شود. جالب است بدانید که برروی این گنبدها، پنجره‌هایی قرار داده می شوند که باعث ورود نور و هوا به محیط داخل می شدند. همچنین در فصول سرد سال برای جلوگیری از نفوذ هوای سرد، این پنجره‌ها را با جام‌های مخصوصی می‌پوشاندند. به همین دلیل این نوع پنجره را با نام جامخانه نیز می شناسند.
3. پنجره شباک
این نوع پنجره مانند ارسی‌ها یا پنجره جامخانه در معماری ایرانی استفاده زیادی نداشت، اما بازهم در بعضی از ساختمان‌های قدیمی کاربرد آن مشاهده می شود. این پنجره ها به صورت شبکه‌ای و با الگوهای مشخصی طراحی شده بودند که باعث عبور آزادانه نور و هوا را فراهم می کردند. به‌علاوه امکان مشاهده فضای بیرونی از طریق این پنجره وجود داشت.
4- پنجره روزن
از پنجره های روزن اکثرا در کاروان‌سراها، مساجد و مدارس قدیمی استفاده می‌کردند. این پنجره ها کاربرد زیباشناختی زیادی نداشتند و فقط برای ورود نور و تهویه هوا بکارگرفته می‌شدند. محل نصب پنجره های روزن معمولا در بالاترین نقطه دیوار یا حتی روی سقف‌ها بود. به همین دلیل مشاهده بیرون از طریق این پنجره امکان‌پذیر نبود.
5- پنجره های سه دری و پنجره دری:
پراستفاده ترین ترین نوع پنجره در معماری ایرانی، پنجره های دو لنگه یا چند لنگه میباشند که ممکن است یک یا دو قسمت از لنگه ها باز شوند و مابقی بصورت ثابت باشند. هر کدام از لنگه های متحرک پنجره غالباً بر روی یک پاشنه و یا یک میله چوبی در بالا و پایین می چرخید. در پنجره های چند لنگه، گاهی یک یا چندتا از لنگه ها به شکل ثابت و بقیه لنگه ها را به صورت بازشو می ساختند. در معماری قدیم، بسیاری از پنجره های اتاق های اصلی و نشیمن را به این شکل می ساختند تا هنگامی که روی زمین می نشستند، امکان مشاهده فضای بیرون وجود داشته باشد. بعضی از این مدل پنجره ها بعنوان درِ ورودی اتاق نیز استفاده می شد. در مناطق کویری، اتاق ها را با توجه به تعداد درب یا پنجره های آنها به نام های سه دری و پنج دری نامگذاری می کردند.
و در پایان...
از برخی پنجره های مورد استفاده در معماری ایرانی مانند پنجره سنتی و ارسی، هنوز هم در برخی از سبک های معماری ساختمان ها استفاده می شود. طراحان و معماران بر اساس صلاح دید خود و نوع نیاز ساختمان، استفاده های گوناگونی از این نوع پنجره در پروژه های خود می کنند. گروه تخصصی آرازپنجره، تولیدکننده انواع پنجره های دوجداره از جمله پنجره سنتی با مرغوب ترین متریال می باشد. برای کسب مشاوره جهت استفاده از انواع پنجره سنتی در ساختمان خود، می توانید از مشاوره تلفنی با کارشناسان خبره مجموعه آراز پنجره بهره مند شوید. جهت ارتباط تلفنی با مشاورین می توانید با شماره تلفن های 09151676709 و یا 05138081 تماس حاصل فرمایید.